In het Interbestuurlijk programma (IBP) zijn nieuwe onderlinge verhoudingen vastgelegd. Hoe willen Rijk en gemeenten de komende jaren met elkaar omgaan. Uitgangspunt is om meer gezamenlijk op te trekken vanuit een aantal grote maatschappelijke opgaven die niet door één overheid alleen kunnen worden opgelost. Het IBP is geen alomvattend akkoord, maar een soort agenda voor 10 opgaves waar we met elkaar aan willen werken.

In het IBP heeft de VNG met het Rijk een nieuwe trap-op-trap-af-systematiek afgesproken. De hoogte van het Gemeentefonds is vanaf 2019 niet alleen meer gekoppeld aan de begroting van de ministeries, maar ook aan de uitgaven die het Rijk doet met betrekking tot zorg en sociale zekerheid. Er komt veel geld bij in het Gemeentefonds. Dat geld is niet gelabeld en vrij besteedbaar. Het is toegekend als accres. Het Rijk erkent daarmee de gelijkwaardige positie van gemeenten.

Het Kabinet heeft uitgedragen dat gemeenten € 5,43 miljard extra krijgen. Dat is verdeeld over twee momenten. In de septembercirculaire 2017 zat al € 2,55 miljard en dat is dus al belegd in de verschillende gemeentebegrotingen. Van de € 2,88 miljard die we nu "extra" ontvangen moet een groot gedeelde worden ingezet voor loon- en prijscompensatie. De groei in het sociaal domein moet nu ook uit het accres worden opgevangen. Gemeenten hebben bij het Rijk aandacht gevraagd voor een aantal knelpunten in het sociaal domein. Vrijwel alle gemeenten hebben een tekort op jeugd, sommige gemeenten hebben wellicht nog over op de WMO maar dat zal de komende jaren kleiner worden. Daarnaast is er veel geld nodig voor de invoering van het zgn. abonnementstarief en een aangepaste loonschaal met betrekking tot hulp bij het huishouden. De VNG vond geen gehoor bij het vorige Kabinet, maar ook niet bij het huidige Kabinet. Het Kabinet is niet bereid om hiervoor extra geld beschikbaar te stellen. Er is wel een afspraak gemaakt over een stroppenpot voor die gemeenten die met een stapeling van tekorten te maken hebben, maar dat biedt slechts verlichting voor één jaar. Gemeente Lingewaard komt overigens niet in aanmerking voor een bijdrage uit deze stroppenpot.

Zoals al aangegeven gaat veel van de genoemde € 2,88 miljard op aan hogere loon- en prijsontwikkeling, de groei in het sociaal domein en de nog openstaande knelpunten in het sociaal domein (o.a. tekorten op jeugd). De resterende ruimte is beperkt en wordt ingezet voor onder andere de uitvoering van het Coalitieprogramma, de invoering van de Omgevingswet, maar dus ook voor de uitvoering van het IBP zelf. Bij een aantal van de keuzevoorstellen die wij in deze begroting hebben opgenomen kan de link met het IBP worden gemaakt, zeker waar het gaat om voorstellen in relatie tot duurzaamheid/klimaat, wonen en het sociaal domein. Het geld dat we via het Gemeentefonds krijgen is nogmaals niet gelabeld en vrij besteedbaar. De gemeenteraad beslist daarover (bij deze begroting 2019).